Jovan Cvijić rođen je u Loznici. Posle školovanja u rodnom gradu, zatim Šapcu i Beogradu, svoje studije kruniše u Beču, gde je 22. januara 1893. godine svečano promovisan za doktora geografskih nauka. Svoju doktorsku disertaciju o morfološkim i hidrološkim osobenostima krečnih terena odbranio je kod tada najpoznatijih naučnika Srednje Evrope, među kojima se posebno isticao znameniti Albreht Penk.
Doktorska disertacija Jovana Cvijića, označena kao vodeće delo u oblasti nauke o karstu, privukla je veliku pažnju svetske naučne javnosti pomerajući pri tom svetske granice nauke.
Nedugo zatim, veliki naučnik i pregalac biva imenovan za redovnog profesora Velike škole u Beogradu, gde osniva Geografski zavod, iz koga se vremenom razvija današnji Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu. Doprinos razvoju prosvete, kulture i nauke u Srbiji, Jovan Cvijić je dao i kroz svoje zalaganje za osnivanje Unoverzitetske biblioteke u Beogradu, kao i za osnivanje više fakulteta.
Primarno orijentisan na istraživanje reljefa, Jovan Cvijić se iscrpno i sa puno postignutih rezultata bavio i antropogeografijom, zatim migracijama stanovništva, geografijom naselja, etnologijom, a proučavao je i psihičke tipove i varijetete našeg stanovništva. U domenu njegovih istraživanja bila je i glacijacija, a uspeo je da kartira najveća jezera Balkanskog poluostrva. Njegova studija pod nazivom Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva, objavljena 1902. godine, predstavlja osnovu i danas cenjene antropogeografske škole. Ovim delom, zatim uputstvima za ispitivanje naselja, kao i serijom zbornika o naseljima i poreklu stanovništva, Jovan Cvijić uspeo je da umnogome pomeri granice nauke o čoveku, društvu, kući, naselju, migracijama, načinu života u sadejstvu sa prirodnim okruženjem. Njegovo drugo značajno delo, Balkansko poluostrvo, štampano je u Parizu, u vreme dok je u Francuskoj držao predavanja na temu ovog do tada još nedovoljno istraženog geografskog područja.
Jovan Cvijić osnovao je i Srpsko geografsko društvo i inicirao pojavu Glasnika Srpskog geografskog društva. U dva mandata bio je rektor Univerziteta u Beogradu. Još kao veoma mlad naučnik i profesor postao je dopisni, a zatim i redovni član Srpske kraljevske akademije da bi od 1921. godine došao na čelo ove institucije dajući joj nova, moderna obeležja i postavljajući evropske i svetske kriterijume u nauci.
Zahvaljujući ugledu koji je uživao u svetskim naučnim krugovima, bio je pozvan da na Mirovnoj konferenciji u Versaju bude na čelu ekspertske grupe za određivanje granica.
Imao je retku sreću da ga jednako kako su ga poštovali u svetskim naučnim krugovima poštuje i voli njegov narod, kome je ostavio delo neprocenjive vrednosti na 10.600 strana.
Za svoj rad i ogroman doprinos nauci dobio je veliki broj nagrada, odlikovanja i počasti, kojima nije pridavao naročitu pažnju. Živeo je skromno, gotovo asketski u neprestanom radu i istraživanju, podstičući na svakom koraku svoje studente, kolege i saradnike na aktivnost i stvaralaštvo pod parolom da „rad organizmu ne škodi, ali ako škodi, onda je i organizam tu da se čestito utroši“.
Jovan Cvijić umro je u 62. godini života.
Izvor: New Review - JAT Airways, 2003/6
Tekst: Mila Milosavljević
Galerija
